ఉక్తులూ, సూక్తులూ (1)

అందం:

చూడదగినదైన చూడగ వలయురా. -వేమన

"అందమే ఆనందం

ఆనందమె జీవితమకరందం."

______________________________________________

అజ్ఞానం:

తెలియని మనుజుని సుఖముగ

దెలుపందగు సుఖతరముగ దెలుపగ వచ్చున్

దెలిసిన వానిందెలిసియు

దెలియని నరుదెల్ప బ్రహ్మదేవుని వశమే. - భర్తృహరి

కుక్కనందలమున కూర్చుండపెట్టిన

నొక్క మనసుతోడ నుండబోదు.

ఆత్మ నిలుపలేని యజ్ఞానియును నట్టె. -వేమన

అజ్ఞుల నోరు మూయవచ్చునే. -పాపరాజు

________________________________________

అధికారం:

అల్పబుద్ధివాని కధికార మిచ్చిన

దొడ్డవారినెల్ల తొలగగొట్టు.-వేమన

అవనిలోపల నధికార మబ్బినేని

క్రిందివారలనెప్పుడు కినియదగదు. -కందుకూరి వీరేశలింగం పంతులు

____________________________________

అప్పు:

అప్పుదీయ రోత హరిహరాదులకైన

మొప్పెతోడ మైత్రి మొదలె రోత

తప్పు బలుక రోత తాకట్టు కడు రోత. -వేమన

అప్పులేనివాడె అధిక సంపన్నుడు. -వేమన

ఋణశేషం, అగ్నిశేషం, శత్రుశేషం ఉండకూడదు. -ఒక సూక్తి

________________________________________

అలంకారం:

నగలు లేవటంచు వగజెందుటేగాని

నగలవల్ల లేని సొగసు రాదు;

మగువకేల నగలు మనసిచ్చుమగడున్న? -నార్లవెంకటేశ్వరరావు

తామర సాక్షికెందు

తలిదండ్రులు పెట్టని సొమ్ము పెన్నెరుల్. -చేమకూర వేంటకవి

భూషలు గావు మర్త్యులకు భూరి మయాంగద తార హారముల్

భూషిత కేశ పాశ మృదు పుష్ప సుగంధ జలాభిషేకముల్

భూషలు గావు పూరుషుని భూషితుచేయు పవిత్రవాణి వా

గ్భూషణమే సుభాషణము భూషముల్ నశియుంచు నన్నియున్.-భర్తృహరి

____________________________________________

అసూయ:

కుళ్ళుబోతు నొద్దగూడి మాట్లాడిన

గొప్ప మర్మములను చెప్పరాదు .-వేమన

అన్యుల కల్మి కన్ గొని యసూయామగ్నుడౌ

వానికాపద సేకూరు నవశ్యము. -పాపరాజు

సరివారి పరువు సైపని

నరుడే ధర తెవులు లేక నవయుచు కుందున్. -కోలచలం

__________________________________________

అహింస:

కలుగునవశ్యమున్ సకల కర్మములనందును హింస

హింస సేయనివాడు లేడిజ్జగమున. -ఎఱ్ఱన

దానమును తపంబు ధర్మంబు యజ్ఞంబు

శౌచ మంత్ర తంత్ర సత్యములును

బుధులహింస రూపములు గాగ చెప్పుట

నెల్లకల్మి సుమ్మహింస కలిమి. -తిక్కన

కుళ్ళిపోయున్న కురుపుమీద వైద్యుడు జరిపే శస్త్రప్రయోగాన్ని

హింస అని ఎవ్వడూ అనలేడు. -శ్రీశ్రీ

అహింస పరమోధర్మః -ఆర్యోక్తి

_______________________________________

(భావన, యువభారతి ప్రచురణ:29,ప్రథమ ముద్రణ 1974)

________________________________________